Το θέμα του συναισθηματικού εκβιασμού (διαβάστε και το σχετικό άρθρο εδώ) στις ανθρώπινες σχέσεις παρουσιάζει μία πολύ ενδιαφέρουσα δυναμική. Αφενός, σε αντίθεση με άλλες μορφές κακοποίησης δεν αφήνει ορατά σημάδια. Αφετέρου, οι άνθρωποι που βιώνουν αυτού του τύπου τις σχέσεις συχνά δυσκολεύονται να κατανοήσουν την πραγματική διάσταση του προβλήματος, κυρίως εξαιτίας της "ομίχλης" που δημιουργείται ανάμεσα στο θύμα και το θύτη. Με λίγα λόγια, πολλοί άνθρωποι υφίστανται συναισθηματικό εκβιασμό σε μία ή περισσότερες σχέσεις τους χωρίς να το αντιλαμβάνονται. Φυσικά η δυσφορία, η ψυχολογική πίεση, η αίσθηση ανεπάρκειας και η αυτοαμφισβήτηση υπάρχουν. Αυτό που λείπει είναι η σωστή "ανάγνωση" της προβληματικής σχέσης και του τρόπου που οι δύο εμπλεκόμενοι, θύτης και θύμα, συμβάλλουν στην οικοδόμηση και την ενίσχυση του φαύλου κύκλου του εκβιασμού. Συχνά είναι πολύ δύσκολο να δούμε ξεκάθαρα τη δική μας συμβολή σε οποιαδήποτε κατάσταση η οποία μας βλάπτει. Φαίνεται πολύ σκληρό να υποδεικνύουμε σε ένα θύμα κακοποίησης οποιασδήποτε μορφής την προσωπική ευθύνη που φέρει. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι στην ευθύνη ενυπάρχει η δύναμη καθώς το μόνο που μπορούμε πραγματικά να αλλάξουμε είναι ο εαυτός μας και η δική μας συμπεριφορά και προκειμένου να κάνουμε οποιαδήποτε αλλαγή χρειάζεται πρώτα να κατανοήσουμε τι κάνουμε λάθος.
Γιατί κάποιοι από εμάς είναι πιο ευάλωτοι στο συναισθηματικό εκβιασμό και ενδίδουν πιο εύκολα ή πιο συχνά στις ψυχικές πιέσεις των "εκβιαστών"; Σύμφωνα με μετααναλύσεις ερευνητικών δεδομένων υπάρχουν ατομικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με τη θυματοποίηση και δημιουργούν ευκολότερους στόχους. Οι άνθρωποι που υποκύπτουν στο συναισθηματικό εκβιασμό:
- είναι συχνά άνθρωποι που φοβούνται και αποστρέφονται τις συγκρούσεις και τις διαφωνίες και είναι διατεθειμένοι να υποχωρήσουν προκειμένου να διατηρήσουν την ηρεμία στις σχέσεις τους και να μην έρθουν σε αντιπαράθεση.
- είναι συχνά άνθρωποι με υψηλή κατανόηση και συμπόνοια για τους άλλους με αποτέλεσμα συχνά να παρασύρονται από τα ίδια τους τα συναισθήματα. Συναισθάνονται με μεγάλη ευαισθησία τις ανάγκες των άλλων γεγονός που δημιουργεί μία περαιτέρω αίσθηση ευθύνης.
- έχουν την τάση να αναλαμβάνουν την ευθύνη για ό,τι συμβαίνει στο περιβάλλον τους συχνά πέρα από τα ρεαλιστικά όρια, με αποτέλεσμα να συσσωρεύουν ενοχή και να εντείνεται η ανάγκη τους να επανορθώσουν με κάθε τρόπο.
- αναζητούν με μεγάλη ένταση την έγκριση και την αγάπη των ανθρώπων. Φυσικά, αυτή η αναζήτηση είναι σημαντική για όλους μας και παραμένει μία πολύ ανθρώπινη ανάγκη. Αρκεί να μπορούμε να οριοθετήσουμε το χώρο μέσα στον οποίο επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κινηθεί.
- αμφισβητούν ή δεν έχουν ξεκάθαρη εικόνα για την αξία τους, τα ταλέντα και τα χαρίσματά τους με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλή ή ευμετάβλητη αυτοεικόνα και να είναι διατεθειμένοι να "δώσουν" όλο και περισσότερα. Κάθε υποχώρηση αποτελεί μία ακόμα ήττα που πλήττει περαιτέρω την αυτοεκτίμηση του θύματος και την πίστη στον εαυτό του και την ικανότητα του να αντισταθεί.
Τίποτα από τα παραπάνω δεν προεξοφλεί απαραίτητα κακής ποιότητας σχέσεις ή σχέσεις συναισθηματικής κακοποίησης. Είναι όμως περιοχές που οφείλουμε να εξερευνήσουμε αν αισθανόμαστε ότι κάποιος άνθρωπος στη ζωή μας παρεισφρέει στον ατομικό μας χώρο με τρόπο που μοιάζει ανεξήγητος, ανεξέλεγκτος και μας οδηγεί σε συναισθήματα διαρκούς υποχρέωσης, ενοχής και φόβου.
